6 Tận Dụng Khái Niệm Basis Trong Giao Dịch Chênh Lệch

Với tư cách là một tác giả chuyên nghiệp và chuyên gia trong lĩnh vực giao dịch hợp đồng tương lai tiền điện tử, tôi rất vui được giới thiệu đến quý độc giả một khái niệm cốt lõi nhưng thường bị bỏ qua trong giao dịch chênh lệch giá (Basis Trading): Khái niệm Basis. Việc hiểu và tận dụng Basis không chỉ là chìa khóa để tìm kiếm lợi nhuận phi rủi ro (risk-free profit) mà còn là nền tảng cho các chiến lược giao dịch phức tạp hơn trong thị trường phái sinh tiền điện tử.

Bài viết này được thiết kế đặc biệt cho người mới bắt đầu, nhằm mục đích làm sáng tỏ Basis là gì, cách tính toán nó, và quan trọng nhất, sáu cách thực tế để áp dụng nó vào chiến lược giao dịch chênh lệch giá của bạn.

Giới Thiệu Về Giao Dịch Chênh Lệch Và Khái Niệm Basis

Thị trường hợp đồng tương lai tiền điện tử đã phát triển vượt bậc, cung cấp nhiều công cụ hơn cả giao dịch giao ngay (spot). Một trong những chiến lược tận dụng sự khác biệt về giá giữa các thị trường này là Giao Dịch Chênh Lệch Giá (Basis Trading).

Basis Là Gì?

Trong bối cảnh hợp đồng tương lai, Basis (Cơ sở) là sự khác biệt về giá giữa hợp đồng tương lai và tài sản cơ sở (thường là giá giao ngay của tiền điện tử đó).

Công thức cơ bản để tính toán Basis là:

Basis = Giá Hợp đồng Tương lai - Giá Giao Ngay

Nếu Basis dương (Giá Tương lai > Giá Giao Ngay), thị trường đang ở trạng thái Contango.
Nếu Basis âm (Giá Tương lai < Giá Giao Ngay), thị trường đang ở trạng thái Backwardation.

Việc hiểu rõ Basis giúp nhà giao dịch đánh giá mức độ "đắt" hay "rẻ" của hợp đồng tương lai so với thị trường giao ngay hiện tại. Đây là thông tin quan trọng cho các chiến lược chênh lệch giá.

Tại Sao Basis Quan Trọng Trong Giao Dịch Tiền Điện Tử?

Thị trường tiền điện tử, đặc biệt là các hợp đồng tương lai vĩnh cửu (perpetual futures) và hợp đồng có ngày đáo hạn (expiry contracts), thường xuyên thể hiện sự biến động lớn về Basis do các yếu tố như lãi suất tài trợ (funding rate), kỳ vọng thị trường, và thanh khoản.

Giao dịch chênh lệch giá tập trung vào việc khai thác sự khác biệt này, thường là bằng cách mua tài sản ở thị trường có giá thấp và bán ở thị trường có giá cao hơn, hoặc ngược lại, trong khi cố gắng trung hòa rủi ro giá thị trường chung (market directional risk).

Để nắm vững các chiến lược này, bạn cần hiểu rõ về các yêu cầu kỹ thuật như Biên (Margin) trong giao dịch, vì giao dịch chênh lệch giá thường liên quan đến việc quản lý vị thế đồng thời trên nhiều sàn giao dịch hoặc nhiều loại hợp đồng.

Sáu Tận Dụng Khái Niệm Basis Trong Giao Dịch Chênh Lệch

Dưới đây là sáu chiến lược chính mà nhà giao dịch sử dụng để tận dụng Basis trong giao dịch chênh lệch giá.

1. Giao Dịch Basis Thuần Túy (Pure Basis Trade)

Đây là chiến lược cơ bản nhất, thường được áp dụng khi hợp đồng tương lai có ngày đáo hạn. Mục tiêu là khóa lợi nhuận khi Basis đủ lớn, bất kể giá tài sản cơ sở di chuyển như thế nào.

Chiến lược này hoạt động tốt nhất khi thị trường đang trong trạng thái Contango mạnh (Basis dương lớn).

**Thực hiện:**

   1.  Mua tài sản giao ngay (ví dụ: BTC Spot).
   2.  Đồng thời, bán hợp đồng tương lai có ngày đáo hạn tương ứng (ví dụ: BTC Hợp đồng Tương lai Tháng 3).

**Lợi nhuận:** Lợi nhuận được khóa lại chính là Basis ban đầu (trừ đi chi phí giao dịch và chi phí tài trợ nếu có). Khi hợp đồng tương lai đáo hạn, giá tương lai sẽ hội tụ về giá giao ngay, và bạn có thể đóng cả hai vị thế với lợi nhuận dự kiến.
**Rủi ro:** Rủi ro chính là rủi ro thanh khoản hoặc rủi ro đối tác nếu hợp đồng không được thanh toán bù trừ đúng cách khi đáo hạn.

2. Khai Thác Basis Trong Hợp Đồng Tương Lai Vĩnh Cửu (Perpetual Futures Funding Rate Arbitrage)

Hợp đồng tương lai vĩnh cửu không có ngày đáo hạn, nhưng chúng duy trì sự neo giữ với giá giao ngay thông qua cơ chế "Funding Rate" (Phí Tài trợ). Funding Rate thực chất là một cách để điều chỉnh Basis theo thời gian.

**Khi Funding Rate dương (Contango giả định):** Các nhà đầu tư giữ vị thế Long phải trả phí cho các nhà đầu tư giữ vị thế Short. Điều này ngụ ý rằng Giá Tương lai Vĩnh cửu đang giao dịch cao hơn giá Giao Ngay.

   *   **Tận dụng:** Thực hiện chiến lược bán khống (Short) hợp đồng vĩnh cửu và mua tài sản giao ngay. Bạn kiếm được lợi nhuận từ phí tài trợ dương nhận được.

**Khi Funding Rate âm (Backwardation giả định):** Các nhà đầu tư giữ vị thế Short phải trả phí cho các nhà đầu tư giữ vị thế Long.

   *   **Tận dụng:** Thực hiện chiến lược mua (Long) hợp đồng vĩnh cửu và bán khống tài sản giao ngay (nếu có thể thực hiện bán khống trên sàn giao ngay). Bạn kiếm được lợi nhuận từ phí tài trợ âm phải trả.

Chiến lược này yêu cầu theo dõi sát sao Phần Chênh Lệch Giá được thể hiện qua Funding Rate.

3. Giao Dịch Chênh Lệch Giữa Các Kỳ Hạn (Inter-Delivery Spread Trading)

Trong các sàn giao dịch lớn, thường có nhiều hợp đồng tương lai với các ngày đáo hạn khác nhau (ví dụ: Hợp đồng Tháng 3, Tháng 6, Tháng 9). Basis giữa các kỳ hạn này cũng tạo ra cơ hội chênh lệch giá.

**Thực hiện:** Nếu Basis giữa Hợp đồng Tháng 3 và Hợp đồng Tháng 6 có sự sai lệch bất thường so với mức lịch sử hoặc so với Funding Rate ngụ ý, nhà giao dịch có thể thực hiện giao dịch chênh lệch.

   *   Ví dụ: Nếu Basis (T3 so với Spot) quá cao so với Basis (T6 so với Spot), bạn có thể bán Hợp đồng T3 và mua Hợp đồng T6, kỳ vọng sự khác biệt này sẽ thu hẹp lại.

**Lợi thế:** Chiến lược này thường ít bị ảnh hưởng bởi rủi ro thanh khoản của thị trường giao ngay và có thể được thực hiện hoàn toàn trong thị trường phái sinh. Đây là một hình thức của chiến lược giao dịch short hoặc long spread.

4. Khai Thác Basis Khi Đảo Chiều (Backwardation Exploitation)

Trong thị trường tiền điện tử, Backwardation (Basis âm) thường xảy ra trong các đợt bán tháo mạnh hoặc khi có sự kiện tin tức tiêu cực lớn, khiến nhu cầu mua ngay lập tức (Spot) tăng vọt so với nhu cầu hợp đồng tương lai xa hơn.

Khi Basis rất âm (ví dụ: giá tương lai thấp hơn giá giao ngay 5%), đây là cơ hội vàng cho các nhà giao dịch trung lập với thị trường.

**Thực hiện:**

   1.  Bán tài sản giao ngay (Short Spot).
   2.  Đồng thời, mua hợp đồng tương lai (Long Futures).

**Lợi nhuận:** Bạn khóa được khoản chênh lệch âm lớn. Khi thị trường ổn định và Basis trở lại mức dương hoặc gần bằng 0, bạn đóng vị thế và hưởng lợi từ Basis ban đầu.
**Lưu ý:** Việc bán khống tài sản giao ngay (Short Spot) trong tiền điện tử đôi khi phức tạp hơn so với thị trường truyền thống và có thể yêu cầu sử dụng các nền tảng cho vay/vay tài sản.

5. Kết Hợp Basis Với Quản Lý Vốn (Margin Management)

Hiểu biết về Basis cho phép nhà giao dịch tối ưu hóa việc sử dụng vốn thông qua quản lý Biên (Margin).

Khi thực hiện giao dịch chênh lệch giá, về lý thuyết, rủi ro giá thị trường chung được triệt tiêu. Điều này có nghĩa là bạn có thể sử dụng đòn bẩy cao hơn cho phần chênh lệch Basis mà không tăng đáng kể rủi ro thanh lý tổng thể.

**Tối ưu hóa:** Nếu bạn xác định được một Basis dương 2% có thể khóa được trong 30 ngày, lợi suất hàng tháng (Annualized Return) là khoảng 24% (không tính lãi suất kép). Bằng cách sử dụng đòn bẩy hợp lý (ví dụ: 5x) trên vị thế chênh lệch này, bạn đang sử dụng vốn ký quỹ một cách hiệu quả hơn nhiều so với việc chỉ giao dịch Long/Short thuần túy.
**Cảnh báo:** Đòn bẩy cao vẫn làm tăng nguy cơ thanh lý nếu một trong hai chân của giao dịch chênh lệch bị ảnh hưởng bởi biến động giá cực đoan hoặc nếu Funding Rate thay đổi đột ngột làm mất cân bằng vị thế.

6. Lợi Dụng Basis Khi Có Sự Kiện Lớn (Event-Driven Basis Trading)

Các sự kiện lớn như việc ra mắt quỹ ETF Bitcoin giao ngay, các đợt nâng cấp mạng lưới (hard forks), hoặc các quyết định điều chỉnh lãi suất của ngân hàng trung ương có thể gây ra sự biến động Basis cực lớn trong thời gian ngắn.

**Ví dụ:** Khi có tin tức tích cực mạnh mẽ, người mua giao ngay (Spot buyers) có thể sẵn sàng trả một mức phí bảo hiểm cao hơn nhiều so với bình thường để sở hữu tài sản ngay lập tức, đẩy Basis lên cao.

   *   **Tận dụng:** Nếu bạn tin rằng sự tăng giá này là tạm thời và Basis sẽ nhanh chóng trở lại mức trung bình lịch sử sau khi tin tức đã được hấp thụ, bạn có thể thực hiện giao dịch bán khống (Short) hợp đồng tương lai và mua giao ngay, khóa lợi nhuận khi Basis giảm.

**Yêu cầu:** Chiến lược này đòi hỏi phản ứng nhanh và khả năng đánh giá mức độ "quá mức" của Basis hiện tại so với các yếu tố cơ bản dài hạn.

Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Basis Và Rủi Ro Cần Lưu Ý

Mặc dù giao dịch chênh lệch giá được coi là chiến lược có rủi ro thấp, nhưng nó không phải là không có rủi ro. Hiểu các yếu tố định hình Basis là điều tối quan trọng.

Các Yếu Tố Chính Ảnh Hưởng Đến Basis

Rủi Ro Trong Giao Dịch Chênh Lệch

1. **Rủi ro Thanh lý (Liquidation Risk):** Mặc dù giao dịch chênh lệch giá trung lập với thị trường, nếu bạn sử dụng đòn bẩy quá mức và thị trường biến động mạnh theo một hướng, một bên của giao dịch (ví dụ: vị thế Spot) có thể bị thanh lý trước khi bên kia (vị thế Futures) kịp bù đắp. Điều này thường xảy ra khi quản lý Biên (Margin) không chặt chẽ. 2. **Rủi ro Hội tụ (Convergence Risk):** Trong giao dịch hợp đồng có ngày đáo hạn, rủi ro là Basis không hội tụ về 0 vào ngày đáo hạn như dự kiến, có thể do lỗi kỹ thuật hoặc sự can thiệp của sàn giao dịch. 3. **Rủi ro Funding Rate Đảo Chiều:** Trong giao dịch vĩnh cửu, nếu bạn đang kiếm lợi nhuận từ Funding Rate dương (Short Futures/Long Spot) và Funding Rate đột ngột chuyển sang âm, chi phí duy trì vị thế của bạn sẽ tăng lên, có thể làm giảm hoặc triệt tiêu lợi nhuận Basis.

Kết Luận

Khái niệm Basis là trái tim của giao dịch chênh lệch giá trong thị trường hợp đồng tương lai tiền điện tử. Bằng cách hiểu và áp dụng sáu chiến lược tận dụng Basis được trình bày ở trên—từ giao dịch Basis thuần túy đến khai thác Funding Rate và chênh lệch giữa các kỳ hạn—người mới bắt đầu có thể bắt đầu xây dựng các chiến lược giao dịch có lợi nhuận ổn định hơn, ít phụ thuộc vào việc dự đoán hướng đi của thị trường.

Luôn nhớ rằng, dù là chiến lược trung lập thị trường, việc quản lý ký quỹ (margin) cẩn thận và hiểu rõ cơ chế của từng loại hợp đồng tương lai là điều kiện tiên quyết để thành công bền vững.

Các sàn giao dịch Futures được khuyến nghị

Sàn	Ưu điểm & tiền thưởng Futures	Đăng ký / Ưu đãi
Binance Futures	Đòn bẩy lên tới 125×, hợp đồng USDⓈ-M; người dùng mới có thể nhận tới 100 USD voucher chào mừng, thêm 20% giảm phí spot trọn đời và 10% giảm phí futures trong 30 ngày đầu	Đăng ký ngay
Bybit Futures	Hợp đồng perpetual nghịch đảo & tuyến tính; gói chào mừng lên tới 5 100 USD phần thưởng, bao gồm coupon tức thì và tiền thưởng theo cấp bậc lên tới 30 000 USD khi hoàn thành nhiệm vụ	Bắt đầu giao dịch
BingX Futures	Copy trading & tính năng xã hội; người dùng mới có thể nhận tới 7 700 USD phần thưởng cộng với 50% giảm phí giao dịch	Tham gia BingX
WEEX Futures	Gói chào mừng lên tới 30 000 USDT; tiền thưởng nạp từ 50–500 USD; bonus futures có thể dùng để giao dịch và thanh toán phí	Đăng ký WEEX
MEXC Futures	Tiền thưởng futures có thể dùng làm ký quỹ hoặc thanh toán phí; các chiến dịch bao gồm bonus nạp (ví dụ: nạp 100 USDT → nhận 10 USD)	Tham gia MEXC

Tham gia cộng đồng của chúng tôi

Theo dõi @startfuturestrading để nhận tín hiệu và phân tích.

🚀 Get 10% Cashback on Binance Futures

Start your crypto futures journey on Binance — the most trusted crypto exchange globally.

✅ 10% lifetime discount on trading fees
✅ Up to 125x leverage on top futures markets
✅ High liquidity, lightning-fast execution, and mobile trading

Take advantage of advanced tools and risk control features — Binance is your platform for serious trading.

Start Trading Now